Χαμηλή Αυτοεκτίμηση & Χαμηλή Αυτοπεποίθηση

Η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση συχνά συγχέονται, όμως δεν είναι το ίδιο πράγμα. Μπορεί κάποιος να έχει μεγάλη αυτοπεποίθηση σε έναν συγκεκριμένο τομέα, όπως για παράδειγμα η επαγγελματική του πορεία ή μια δεξιότητα, αλλά να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, δηλαδή να μη νιώθει ουσιαστική αξία ως άτομο.

Ο όρος «αυτοεκτίμηση» προέρχεται από το λατινικό æstimare, που σημαίνει «εκτιμώ, αποτιμώ, ζυγίζω». Η αυτοεκτίμηση είναι η συνολική εικόνα που έχουμε για την αξία μας ως άτομα. Δεν αφορά απλώς τις ικανότητές μας, αλλά το πόσο σεβόμαστε, αποδεχόμαστε και φροντίζουμε τον εαυτό μας.

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση σημαίνει ότι κάποιος έχει αρνητική ή υποτιμητική άποψη για τον εαυτό του. Συχνά νιώθει ανεπαρκής, δυσκολεύεται να διαχειριστεί την αποτυχία και βασίζει την αξία του σε εξωτερικά επιτεύγματα, όπως ο κοινωνικός του κύκλος, ο μισθός ή η φήμη του.

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να προκύψει από διάφορους παράγοντες, όπως:

• Παιδικά βιώματα(υπερβολική κριτική, έλλειψη υποστήριξης, τραύματα)
• Συνεχής σύγκριση με άλλουςκαι μη ρεαλιστικά κοινωνικά πρότυπα
• Αρνητική αυτοκριτικήκαι δυσλειτουργικές πεποιθήσεις
• Αποτυχίες ή απορρίψειςπου ενίσχυσαν την αίσθηση αναξιότητας
• Ψυχικές δυσκολίεςόπως το άγχος και η κατάθλιψη

Άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση συχνά:

• Δυσκολεύονται να δεχτούν κομπλιμέντα ή θετικά σχόλια
• Φοβούνται την αποτυχία και αποφεύγουν προκλήσεις
• Νιώθουν ότι δεν είναι αρκετά ικανά ή άξια αγάπης
• Αναζητούν συνεχώς την επιβεβαίωση των άλλων
• Βασίζονται σε εξωτερικά στοιχεία (χρήματα, επιτυχίες, κοινωνική εικόνα) για να νιώσουν πολύτιμοι

Η ψυχοθεραπεία βοηθά τα άτομα να αναγνωρίσουν τις αρνητικές σκέψεις που επηρεάζουν την αυτοεικόνα τους και να αναπτύξουν μια πιο θετική και ρεαλιστική αντίληψη για τον εαυτό τους. Μέθοδοι όπως η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) διδάσκουν τεχνικές για την ενίσχυση της αυτοαποδοχής και της εσωτερικής σταθερότητας.

Η αυτοπεποίθηση προέρχεται από το λατινικό fidere, που σημαίνει «εμπιστεύομαι». Ένα άτομο με αυτοπεποίθηση εμπιστεύεται τις ικανότητές του, αναλαμβάνει ευθύνες και δε φοβάται να δοκιμάσει νέες εμπειρίες.

Η χαμηλή αυτοπεποίθηση εκδηλώνεται ως έλλειψη εμπιστοσύνης στις δεξιότητες και στις αποφάσεις κάποιου. Αν και μπορεί να συνυπάρχει με χαμηλή αυτοεκτίμηση, δεν είναι το ίδιο. Ένα άτομο μπορεί να έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση σε συγκεκριμένους τομείς (π.χ. δημόσια ομιλία) αλλά να έχει υγιή αυτοεκτίμηση.

Η αυτοπεποίθηση βασίζεται σε θετικές εμπειρίες και επιτυχίες. Ωστόσο, μπορεί να επηρεαστεί από:

• Αρνητικές εμπειρίες στο παρελθόν(π.χ. αποτυχίες, απορρίψεις)
• Έλλειψη υποστήριξης και ενθάρρυνσης
• Φόβο αποτυχίας ή κριτικής
• Συνεχή σύγκριση με άλλους

Τα άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση:

• Διστάζουν να πάρουν πρωτοβουλίες ή να αναλάβουν ρίσκα
• Φοβούνται την απόρριψη και την αποτυχία
• Αποφεύγουν να εκφράσουν τη γνώμη τους ή να θέσουν όρια
• Αισθάνονται άβολα με νέες προκλήσεις
• Αναζητούν επιβεβαίωση από τους άλλους για να νιώσουν σιγουριά

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να αποκτήσουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους. Μέσα από τεχνικές όπως η γνωσιακή αναδόμηση και η σταδιακή έκθεση σε προκλήσεις, οι θεραπευόμενοι μαθαίνουν να διαχειρίζονται τον φόβο της αποτυχίας και να αναπτύσσουν πιο θετικές και λειτουργικές συμπεριφορές.

Ένα άτομο μπορεί να έχει μεγάλη στις ικανότητές του (π.χ. ένας επιτυχημένος καλλιτέχνης ή επιχειρηματίας) αλλά να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και να αμφισβητεί τη συνολική του αξία. Αντίστοιχα, κάποιος με υγιή αυτοεκτίμηση μπορεί να μην έχει αυτοπεποίθηση σε συγκεκριμένες δραστηριότητες, αλλά να μην αφήνει αυτό να επηρεάσει τη συνολική του εικόνα για τον εαυτό του.

Η ανάπτυξη τόσο της αυτοεκτίμησης όσο και της αυτοπεποίθησης είναι σημαντική για μια ισορροπημένη και ολοκληρωμένη ζωή. Με την κατάλληλη υποστήριξη και εξάσκηση, μπορεί κανείς να καλλιεργήσει και τα δύο, βελτιώνοντας τη σχέση του με τον εαυτό του και τους άλλους.